आंतरराष्ट्रीय योग दिवस..

१)रोगप्रतिबंधक शक्ती, आजार आणि योगासने.
२) योगासनाव्दारे असाध्य आणि जुनाट आजार बरे होतात का?
3) योग ही जीवन आनंदाने जगण्याची कला आहे.
4) जगाचा सागर ओलांडून मुक्त होण्याचे नाव म्हणजेच योग आहे.

योगा आसने हा खरे तर व्यायामाचा एक प्रकार आहे, परंतु इतर शारीरिक व्यायामांच्या तुलनेत ते पूर्णपणे वैज्ञानिक आहेत, जे योगाचार्यांच्या मतानुसार एकाच स्थितीत दीर्घकाळ बसण्याच्या सरावाला ‘आसन’ म्हणतात. योगा आसने प्रत्येक स्थितीत फायदेशीर आहेत आणि दुर्बल ते अशक्त आणि वृद्ध व्यक्तीं देखील त्यांचा फायदा घेऊ शकतात, परंतु नऊ वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या मुलांनी आसनांचा सराव नाही करायला पाहिजे. कारण मुलांच्या शारीरिक अंगांचा पूर्ण विकास झालेला नसतो. तसेच ते खूप कोमल असतात.
असाध्य आणि जुनाट आजार आसनांमुळे दूर होतात, त्यानंतर ही आसने इतर योगिक क्रियांसोबत पद्धतशीरपणे करत राहिल्यास आणि काही अपघाताने त्याचा मृत्यू मध्येच झाला नाही तर तो अमर होण्याचे काही कारण नाही कि त्यामुळे त्याला अमरत्वही मिळू शकले नाही. कारण आसनांच्या प्रभावामुळे शरीरातील विष्ठा किंवा विष जे मृत्यूचे कारण आहे ते निघून जाते आणि शरीर शुद्ध आणि दिव्य बनते.
अशा रीतीनें योगा आसनांची महिमा अवर्णनीय असून त्यांचे गुणधर्म व फायदेही अगणित आहेत. सध्याच्या जीवनात आसनांची उपयुक्तता नाकारता येत नाही. यामुळेच जगातील विकसित देशांमध्ये योगाबद्दल खोलवर रुची निर्माण झाली आहे आणि दररोज करोडो लोक आरोग्य लाभ घेत आहेत. योग हा शब्द संस्कृतच्या युज् या मूळ शब्दापासून बनला आहे, ज्याचा शाब्दिक अर्थ सामील होणे असा होतो. स्वतःमध्ये काहीतरी जोडणे म्हणजे एखाद्या चांगल्या कामात स्वतःला गुंतवणे. कार्य शारीरिक, मानसिक, धार्मिक, आध्यात्मिक अशा विविध प्रकारचे असू शकते. मन आणि शरीराने जे कार्य केले जाते त्याला योग म्हणतात. शारीरिक, मानसिक, धार्मिक, आध्यात्मिक उद्दिष्टे साध्य करण्यासाठी आपण किमान पंधरा ते वीस मिनिटे योगाभ्यास केला पाहिजे, जेणेकरून आपण आपल्या उद्दिष्टांमध्ये यश मिळवू शकू. आणि स्वतःला सांसारिक दु:खापासून मुक्त करु शकू योग ही जीवन आनंदाने जगण्याची कला आहे. महर्षी पतंजली व्दारा रचलेला ‘योगसूत्र’ हा योग तत्वज्ञानाचा मूळ ग्रंथ आहे.

 *योगासनांचे विशेष फायदे*

१. योगासनांच्या साहाय्याने शरीरातील अंतःस्रावी ग्रंथी विजातीय द्रव्य पदार्थ किंवा विषापासून मुक्त होतात आणि त्यांचे कार्य चांगल्या प्रकारे करू लागतात, त्यामुळे त्यांची रोगप्रतिकारक शक्ती वाढते, परिणामी मनुष्य सदैव निरोगी व तरुण राहतो.
२. योगासनांच्या मदतीने शरीरातील रक्त वाहून नेणाऱ्या धमन्या घट्ट होत नाहीत, त्यामुळे हृदयाला शक्ती मिळते आणि त्यामुळे त्याचे कार्य दीर्घकाळ अखंड गतीने चालू राहते. ३.योगासनांमुळे शरीराच्या स्नायूंना ताकद मिळते आणि दुबळ्या माणसाला निरोगी आणि लठ्ठ आणि जाड माणूस निरोगी आणि पातळ बनवतो.
४. योगासनांमुळे फुफ्फुसातील चैतन्य कमी होत नाही,श्वासोच्छवासाची प्रक्रिया नियमित होते, रक्त शुद्ध होते आणि अधिक रक्त तयार होते. मनात स्थिरता आणि शांती येते आणि इच्छाशक्ती वाढते.
५. योगासन केल्याने शरीरातील सर्व तंतूंच्या कार्यावर नियंत्रण ठेवणारी मणक्याची आणि मणक्याची हाडे लवचिक बनतात आणि ती निखळत नाहीत किंवा वाकडी होत नाहीत, परिणामी माणूस लवकर वृद्ध होत नाही.
६. योगासनांमुळे पचनक्रिया मजबूत होते आणि पोट स्वच्छ राहते.
७. योगासन पद्धत सोपी, वास्तविक, प्रभावी आहे, कमीत कमी वेळेत जास्तीत जास्त फायदा देते आणि कोणत्याही बाह्य मदतीशिवाय आणि खर्चाशिवाय स्वतःच करु शकतोत.
८. योगासनांमुळे मन आणि शरीर दोघांनाही पूर्ण आणि स्थायी आरोग्य मिळते.
९.योगासनामुळे मणक्यामध्ये स्थित कुंडलिनी जागृत होण्यास मदत होते, ज्यामुळे मन ताजे राहते आणि धारणेची शक्ती उत्तेजित होते,आणि आध्यात्मिक प्रवृत्ती जागृत होते, आणि तुमच्याकडे आत्म-सुधारणेची साधन आपोआप येते.
१०. महिलांच्या शरीररचनेसाठीही आसन विशेषतः उपयुक्त आहेत. ते त्यांच्यामध्ये सौंदर्य, योग्य विकास आणि इतर स्त्रीलिंगी गुण निर्माण करतात.

कोणत्या रोगात कोणते आसन करावे

१.धनुरासन- लठ्ठपणा, पाठदुखी, वीर्यदोष, नाभी निखळणे, संधिवात, वांजपना, शारीरिक थकवा, तणाव, अपचन, पोटदुखी, सायटिका, गैस.
२. गुरुडासन- संधिवात, गुडघेदुखी, हर्निया, सायटिका.
३. पद्मासन – मन:शांती आणि मन एकाग्र होण्यासाठी, हर्निया, वीर्यदोष, नेत्र, संधिवात, पांडु.
५. शवासन- उच्च रक्तदाब, हृदयविकार, निद्रानाश, डोकेदुखी, शारीरिक थकवा, तणाव.
६. सर्वांगासन – निद्रानाश, मूळव्याध, वायू, डोळ्यांचे आजार, वीर्य दोष, सूजन, घसा, यकृत, खोकला, जंत, गर्भाशयाचा दोष, फुफ्फुसे, संधिवात, हर्निया, हलके पोट दुखणे, पांढरे केस, अपचन, सर्दी, तिल्ली – प्लीहा, पांडू, ताण, मंदाग्नि, बद्धकोष्ठता, कुष्ठ.
आसन थेरपी ही निसर्गोपचाराचा एक भाग आहे; असे म्हणता येईल की याशिवाय या योग निसर्गोपचार पद्धतीतून मिळणारा लाभ हा इतर वैद्यकीय पद्धतीतून मिळणाऱ्या फायद्यापेक्षा अधिक शाश्वत असतो.
“जगाचा सागर ओलांडून मुक्त होण्याचे नाव म्हणजेच योग आहे.” करा योग रहा निरोग.

लेखक: डॉ.वर्षा सातपुते,( योगा ॲण्ड नॅचरोपॅथी फिजिशियन),
BYNO – जिल्हाध्यक्ष औरंगाबाद.
9579395456